اطلاعات کلی درمورد ید – Iodine
ید یک عنصر شیمیایی می باشد. بدن به ید نیاز دارد ولی توانایی ساختن آن را ندارد. ید مورد نیاز بدن باید از طریق رژیم غذایی تامین شود. به طور طبیعی میزان ید در غذا خیلی کم می باشد. مگر اینکه در طول پخت به آن اضافه گردد.
بیشترین ید جهان در اقیانوس ها یافت می شود. جایی که زندگی دریایی مخصوصا جلبک ها در آنجا متمرکز شده است.
غده ی تیرویید برای ساختن هورمون به ید نیاز دارد. اگر ید کافی برای فعالیت غده ی تیرویید در بدن وجود نداشته باشد، سیستم های فیدبکی در بدن باعث می شوند که غده ی تیرویید سخت تر و بیشتر فعالیت کند. که این موضوع باعث بزرگ شدن غده ی تیرویید (گواتر) در گردن می شود.
دیگر عوارض کمبود ید در بدن نیز جدی می باشد. کاهش ید و در نتیجه کاهش هورمون تیروئید در زنان باعث توقف در تخمک گذاری و در نتیجه منجر به ناباروری می شود. کمبود ید می تواند باعث بیماری های خود ایمنی تیرویید شده که در نتیجه احتمال سرطان تیرویید افزایش می یابد. در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است که کمبود ید همچنین خطر ایجاد سرطان های دیگر مانند پروستات، سینه، آندومتر و تخمدان را افزایش می دهد.
کمبود ید در طول بارداری برای جنین و مادر خطرناک می باشد. این کمبود می تواند باعث افزایش فشار خون مادر و همچنین عقب ماندگی ذهنی در کودک شود. ید نقش مهمی در رشد سیستم عصبی مرکزی دارد. در بیشتر موارد کاهش ید منجر به بیماری cretinism شده است که این بیماری یک نوع اختلال هست که هم روی رشد جسمی و هم رشد ذهنی اثر دارد.
کمبود ید در بدن یک مساله رایج جهانی است. غالب ترین بیماری ناشی از کمبود ید گواتر می باشد. به علاوه، رایج ترین بیماری قابل پیشگیری که براثر کمبود ید ایجاد می شود عقب ماندگی ذهنی است.
اوایل قرن دوازدهم کمبود ید در کانادا و آمریکا رایج بود ولی با اضافه کردن ید به نمک سلامت عمومی بالا رفت. در حال حاضر مصرف نمک ید دار در آمریکا نیاز نمی باشد ولی به طور وسیعی در دسترس است. تخمین زده شده است که نمک ید دار توسط نیمی از مردم آمریکا مورد مصرف قرار می گیرد.
ید، برای جلوگیری از کمبود ید در بدن و عواقب ناشی از آن مثل گواتر استفاده می شود. ید همچنین برای درمان بیماری های پوستی ناشی از قارچ (cutaneous sporotrichosis)، درمان سینه ی فیبروکیستیک، جلوگیری از سرطان سینه، بیماری های چشمی، دیابت، بیماری های قلبی و سکته، همچنین به عنوان خلط آور مورد استفاده قرار می گیرد.
ید، غده ی تیروئید را در برابر اشعه ی رادیواکتیو در درمان های تابشی محافظت می نماید. قرص یدید پتاسیم (ThyroShield, Iosat)، در رادیوتراپی ها به عنوان داروی تایید شده توسط سازمان غذا و دارو و همچنین به عنوان مکمل غذایی در دسترس می باشد. یدید پتاسیم باید قبل از شروع رادیوتراپی برای جلوگیری از بیماری ها استفاده شود.
ید، برای از بین بردن میکروب های پوستی، درمان زخم های ناشی از بیماری دیابت و جلوگیری از زخم های ناشی از شیمی درمانی که داخل دهان (mucositis) ایجاد می شود، استفاده می شود.
از ید برای تصفیه آب نیز استفاده می شود.
ید در بدن چگونه عمل می کند؟
ید هورمون تیروئید را کاهش می دهد و می تواند باکتری ها و قارچ ها و میکروارگانیسم های دیگری مثل آمیب ها را از بین ببرد. یکی از ترکیبات خاص ید به نام یدید پتاسیم اثرات ناشی از رادیواکتیو را درمان می کند.
کاربرد ها و اثرات مصرف ید
مصرف ید در موارد زیر موثر می باشد
بیماری هایی که با فعالیت زیاد غده ی تیرویید در ارتباط می باشند (تیروئید پرکار)
رادیوتراپی هایی که توسط یدهای رادیواکتیو انجام می شود.
عفونت های پوستی که ناشی از قارچ Sporothrix (cutaneous sporotrichosis) می باشد.
مصرف ید در موارد زیربه احتمال زیاد موثر می باشد
کمبود ید: مصرف مکمل های ید مثل نمک های یُد دار، برای جلوگیری و درمان کمبود ید موثر می باشد.
رادیوتراپی: مصرف خوراکی ید در جلوگیری از آسیب های ناشی از یدهای رادیواکتیو در رادیوتراپی ها موثر می باشد.
بیماری های تیروئید: مصرف خوراکی ید می تواند باعث بهبود تیروئید پرکار شود. همچنین مصرف نمک های ید دار به اضافه ی تیروکسین، بعد از جراحی های بیماری تیروئید باعث کاهش اندازه ی تیروئید می شود.
زخم های ناحیه پا: تحقیقات نشان داده است که استفاده موضعی از پمادهای یُد دار (cadexomer iodine) همراه با فشار بر روی زخم های وریدی پا، به مدت ۴ تا ۶ هفته باعث بهبود این زخم ها می شود. همچنین استفاده از بتادین به بهبود این زخم ها کمک می کند و عفونت های آینده را کاهش می دهد.
مصرف ید در موارد زیر احتمالا موثر می باشد
آلودگی ناشی از کاتتر ( در بیماران همودیالیزی): بعضی از تحقیقات نشان داده است که استفاده از بتادین خطر آلودگی های خونی را در بیمارانی که توسط کاتتر همودیالیز می شوند را کاهش می دهد. اگر چه تحقیقات دیگر نشان داده است که استفاده از بتادین در جایی که کاتتر قرار گرفته است، نمی تواند خطر آلودگی های همراه با انواع دیگر کاتتر را کاهش دهد.
بیماری چشم صورتی (التهاب ملتحمه): تحقیقات نشان داده است که استفاده از محلول بتادین برای کاهش احتمال بیماری چشم صورتی (التهاب ملتحمه) در نوزادان موثرتر از نیترات نقره می باشد. اگرچه بتادین موثرتر از مصرف اریترومایسین و کلرآمفنیکال نمی باشد.
زخم پا در بیماری دیابت: مصرف یُد در بهبود زخم های پا در بیماری دیابت احتمالا موثر می باشد.
التهاب رحم (اندومتریت): مصرف بتادین در ناحیه واژینال قبل از سزارین خطر التهاب رحم را کاهش می دهد.
فیبروز دردناک بافت سینه: تحقیقات نشان داده است که مصرف یُد مخصوصا یُد مولکولی فیبروز دردناک بافت سینه را کاهش می دهد.
درد سینه (mastalgia): مصرف روزانه ی قرص های یُد به مدت ۵ ماه به کاهش درد و حساسیت سینه در زنان که ناشی از چرخه ی قاعدگی است کمک می کند.
زخم و التهاب های داخل دهان: به نظر می رسد، استفاده موضعی از یُد باعث کاهش زخم و التهاب های دهانی ناشی از شیمی درمانی می شود.
عفونت لثه: تحقیقات نشان داده که شستشوی دهان با بتادین می تواند باعث کاهش عمق عفونت در حفره های دندان در لثه شود.
جراحی: بعضی از تحقیقات نشان می دهد که استفاده از بتادین در طول جراحی میزان عفونت را کاهش می دهد. اگرچه کلرهگزیدین در پیشگیری از عفونت ناحیه جراحی شده موثر تر می باشد.
شواهد کافی برای اثبات اثربخشی ید در موارد زیر در دسترس نمی باشد
خونریزی: تحقیقات اولیه نشان می دهد که شستشوی دهان با بتادین، در مقایسه با سالین، خونریزی را در اکثر کسانی که دندان خود را کشیده اند متوقف می کند.
عفونت چشم (زخم قرنیه): تحقیقات اولیه نشان می دهد که استفاده از بتادین به اضافه ی آنتی بیوتیک های استانداد نمی تواند باعث بهبود بینایی در افرادی که دچار زخم قرنیه هستند شود.
قارچ پوستی (اسپوروتریکوز پوستی): یدید پتاسیم در بیماری اسپوروتریکوز پوستی به طور رایج استفاده می شود. تحقیقات نشان داده است که مصرف خوراکی یدید پتاسیم به تنهایی یا همراه با داروی ضد قارچ دیگر، در درمان بیشتر افرادی که از بیماری اسپوروتریکوز پوستی موثر می باشد.
ذات الریه: تحقیقات اولیه نشان می دهد که شستشوی گلو با بتادین احتمال خطر ذات الریه را در کسانی که دچار آسیب شدید سر شدند و از دستگاه تهویه برای تنفس استفاده می کنند را کاهش می دهد.
درمان زخم: علاقه ی زیادی به استفاده از ترکیبات حاوی ید برای بهبود زخم ها وجود دارد. یک سری شواهد وجود دارد که نشان می دهد استفاده از ید برای زخم موثرتر از مرهم های غیر ضد عفونی در کاهش اندازه زخم می باشد. به نظر می رسد که ید کمتر از آنتی بیوتیک ها موثر باشد.
برای اثبات اثربخشی ید در موارد بالا شواهد و مدارک بیشتری موجود می باشد.
بررسی عوارض جانبی مصرف ید
مصرف خوراکی ید زمانی که به اندازه مصرف شود و مصرف موضعی محصولاتی که حاوی مقادیر مناسب از ید هستند، برای بیشتر بزرگسالان بدون خطر می باشد.
مصرف ید می تواند عوارض جانبی مهمی برای بعضی افراد داشته باشد. بعضی از عوارض جانبی شناخته شده آن عبارت است از حالت تهوع و دل درد، آب ریزش بینی، سردرد، ایجاد طمع فلز در دهان و اسهال.
در افراد حساس، مصرف ید می تواند باعث عوارض جانبی مثل تورم و التهاب در ناحیه لب و صورت، خونریزی و کبودی شدید، تب، افزایش سایز غدد لنفاوی، واکنش های آلرژیک مثل کهیر و مرگ.
مصرف طولانی مدت یا مقادیر بالای مصرف ید ممکن است خطرناک باشد. بزرگسالان باید از مصرف طولانی مدت بیشتر از ۱۱۰۰ میکروگرم در روز بدون تجویز پزشک اجتناب کنند. کودکان بین ۱ تا ۳ سال مقدار مصرف نباید بیشتر از ۲۰۰ میکروگرم در روز باشد. برای کودکان بین ۴ تا ۸ سال ۳۰۰ میکروگرم در روز و کودکان ۹ تا ۱۳ سال نباید مقدار مصرف بیشتر از ۶۰۰ میکروگرم در روز داشته باشند و برای نوجوانان میزان مصرف نباید بیشتر از ۹۰۰ میکروگرم در روز باشد. این مقادیر آستانه تحمل ید در بدن را نشان می دهد.
هم در بزرگسالان و هم در کودکان این نگرانی وجود دارد که مصرف بالای ید می تواند باعث ایجاد عوارض جانبی مانند مشکلات تیروئیدی شود. مصرف بالای ید می تواند باعث ایجاد طمع فلز در دهان، درد دندان و لثه ها، سوزش دهان و گلو، افزایش بزاق، التهاب گلو، دل درد، اسهال، ضعف بدن، افسردگی، مشکلات پوستی و عوارض جانبی دیگر شود.
وقتی ید به صورت موضعی مستقیما بر روی پوست قرار می گیرد ممکن است باعث تحریک پذیری پوست، ایجاد لکه، واکنش های آلرژیک و عوارض جانبی دیگر شود.
برای جلوگیری از سوزش ناحیه ای که با ید درمان می گیرد بهتر است اون ناحیه محکم بانداژ نشود.
ملاحظات و هشدارها
بارداری و شیردهی: مصرف خوراکی یُد زمانی که به اندازه مصرف شود و مصرف موضعی محصولاتی که حاوی مقادیر مناسب (محلول ۲ درصد) از ید هستند احتمالا بی خطر می باشد. مصرف بالای خوراکی یُد احتمالا خطرناک می باشد. اگر بالای ۱۸ سال هستید بیشتر از ۱۱۰۰ میکروگرم در روز یُد مصرف نکنید. اگر بین ۱۴ تا ۱۸ سال هستید بیشتر از ۹۰۰ میکروگرم در روز مصرف ید نداشته باشید. مصرف مقادیر بالای ید باعث مشکلات تیروئیدی می شود.
بیماری خود ایمنی تیروئید: افرادی که بیماری خود ایمنی تیروئید دارند به احتمال قوی نسبت به عوارض جدی مصرف ید حساس تر می باشند.
نوعی از جوش که درماتیت هرپتیفرم نام دارد: مصرف یُد می تواند این جوش ها را بدتر نماید.
اختلال در تیروئید (هیپوتیروئید)، گواتر، تومورهای تیروئید: در صورت استفاده طولانی و یا مصرف دوز بالا از ید می تواند این بیماری ها را وخیم تر نماید.
بررسی تداخلات دارویی ید
تداخلات شدید: از مصرف همزمان این ید با داروهای زیر جدا خودداری فرمایید
داروهای آنتی تیروئید که برای بیماری هایپرتیروئید تجویز می شود با یُد تداخل ایجاد می کند.
ید بر روی تیروئید اثر می گذارد. مصرف ید همراه با داروهای آنتی تیروئید ممکن است باعث کم کاری شدید تیروئید شود. اگر از داروهای کاهنده فعالیت غده تیروئید استفاده می کنید از مصرف کمپلکس های ید دار خودداری فرمایید.
بعضی از این داروها عبارتند از (methenamine mandelate (Methimazole، متیمازول (Tapazole)، یدید پتاسیم (Thyro-Block) و … .
تداخلات نسبی: در مصرف همزمان ید با ترکیبات زیر احتیاط کنید
آمیدوران (Cordarone) با ید تداخل دارویی دارد.
داروی آمیدوران حاوی ید می باشد. مصرف همزمان یِد با آمیدوران (Cordarone) ممکن است باعث افزایش شدید یُد در خون شود. مقادیر بالای یُد در خون باعث ایجاد عوارض جانبی و اثر روی غده تیروئید می شود.
لیتیم با ید تداخل دارویی ایجاد می کند.
لیتیم می تواند باعث مهار فعالیت غده تیروئید شود. داروهای حاوی یُد می تواند باعث تشدید بیماری هیپوتیروئید شود. در صورت مصرف همزمان این دو با هم فعالیت غده تیروئیدتان را مداوم بررسی نمایید.
داروهایی که برای فشار خون بالا استفاده می شود (مهارکننده ی آنژوتانسین ۲) با ید تداخل دارویی دارد.
بعضی از داروهایی که برای فشار خون استفاده می شود می تواند باعث کاهش سرعت تخلیه بدن از پتاسیم شود.
بیشتر مکمل های یُد حاوی پتاسیم نیز می باشند. مصرف یدید پتاسیم همزمان با داروهای فشار خون باعث تجمع شدید پتاسیم در بدن می شود. اگر از داروهای فشار خون استفاده می کنید از مصرف یدید پتاسیم خودداری فرمایید.
بعضی از دارو های فشار خون عبارتند از: کاپتوپریل(Capoten)، انالاپریل(Vasotec)، لیزینوپریل(Prinivil, Zestril)، رامیپریل(Altace) و … .
داروهایی که برای فشار خون بالا تجویز می شود و روی رسپتور آنژیوتانسین اثر مهاری دارد (ARBs) با ” ید” تداخل دارویی ایجاد می کند.
بعضی از داروهای فشار خون ممکن است سرعت تخلیه بدن از پتاسیم را کاهش دهد. بیشتر مکمل های یُد حاوی پتاسیم نیز می باشند. مصرف یُدید پتاسیم همزمان با داروهای فشار خون باعث تجمع شدید پتاسیم در بدن می شود. اگر از داروهای فشار خون استفاده می کنید از مصرف یدید پتاسیم خودداری فرمایید.
مهار کننده های رسپتور آنژیوتانسین (ARBs) عبارتند از : ایزارتان (Cozaar)، والزارتان (Diovan)، ), irbesartan (Avapro), candesartan (Atacand), telmisartan (Micardis), and eprosartan (Teveten).
داروهای دیورتیک ((Potassium-sparing diuretics) با ید تداخل دارویی دارد.
بیشتر مکمل های یُد حاوی پتاسیم نیز می باشند. بعضی از داروهای دیورتیک باعث افزایش پتاسیم در بدن می شود. مصرف همزمان داروهای دیورتیک همراه با یدید پتاسیم می تواند میزان پتاسیم را در بدن به شدت افزایش دهد. بنابراین اگر از داروهای دیورتیک استفاده می کنید از مصرف یدید پتاسیم جدا خودداری فرمایید.
بعضی داروهای دیورتیک که باعث افزایش پتاسیم در بدن می شوند عبارتند از: اسپیرونولاکتون (Aldactone)، تریامترن (Dyrenium) و آمیلوراید(Midamor).
بررسی دوز مصرفی ید
دوزهای مصرفی زیر نتیجه ی تحقیقات علمی می باشد.
مصرف خوراکی
موارد اضطراری تابش: باید قبل از قرار گرفتن در معرض تابش یا به محض قرار گیری، یدید پتاسیم (KI) مصرف شود. تشعشات به شدت برای زنان باردار و شیرده و کودکان خطرناک می باشد، بنابراین یدید پتاسیم به نسبت میزان تابش و سن تجویز می شود. میزان تشعشعات توسط centigrays (cGy) اندازه گیری می شود. اگر ۵ “سانتی گری” یا بیشتر در معرض تشعشات قرار بگیرید، یدید پتاسیم برای نوزادان، کودکان، بزرگسالان، زنان باردار و شیرده تجویز می شود. این قرصها می تواند به صورت ترکیب شده با آب میوه، مربا، و شیر مصرف شود.
میزان تجویز برای نوزادان تا یک ماه ۱۶ میلی گرم از یدید پتاسیم می باشد.
برای کودکان بین ۱ ماه تا ۳ سال ۳۲ میلی گرم.
برای کودکان ۳ تا ۱۲ سال ۶۵ میلی گرم.
برای بزرگسالان ۱۲ تا ۱۸ سال ۶۵ یا ۱۲۰ میلی گرم یدید پتاسیم تجویز می شود، در صورتی که آن شخص در سایز و اندازه ی یک شخص بزرگسال باشد.
برای زنان باردار و شیرده ۱۲۰ میلی گرم.
برای بزرگسالان بین ۱۸ تا ۴۰ سال در صورتی که میزان تابش ۱۰ سانتی گری یا بیشتر باشد، ۱۳۰ میلی گرم یدید پتاسیم تجویز می شود.
برای افراد بالای ۴۰ سال در صورتی که میزان تابش ۵۰۰ سانتی گری یا بیشتر باشد۱۳۰ میلی گرم یدید پتاسیم تجویز می شود.
سازمان ملی دارو میزان مناسب مصرف ید را برای نوزادان اینگونه تعین کرده است: نوزاد تا ۶ ماه ۱۱۰ میکروگرم در روز، ۷ تا ۱۲ ماه ۱۳۰ میکروگرم در روز.
مقدار توصیه شده ی مصرف ید (RDA) برای کودکان و بزرگسالان مقادیر زیر می باشد: کودکان ۱ تا ۸ سال ۹۰ میکروگرم در روز، ۹ تا ۱۳ سال ۱۲۰ میکروگرم در روز، افراد ۱۴ سال به بالا ۱۵۰ میکروگرم در روز، زنان باردار ۲۰۹ میکروگرم در روز و زنان شیرده ۲۹۰ میکروگرم در روز.
بالاترین میزان مصرف ید (UL) که برای بدن ضرری ندارد مقادیر زیر می باشد: کودکان ۱ تا ۳ سال ۲۰۰ میکروگرم در روز، ۴ تا ۸ سال ۳۰۰ میکروگرم در روز،۹ تا ۱۳ سال ۶۰۰ میکروگرم در روز، ۱۴ تا ۱۸ سال (شامل افراد باردار و شیرده) ۹۰۰ میکروگرم در روز، برای افراد بالای ۱۹ سال و زنان باردار و شیرده ۱۱۰۰ میکروگرم در روز می باشد.
اسامی لاتین: Atomic number 53, Cadexomer Iodine, Diatomic Iodine, I2, Iode, Iode de Cadexomer, Iode Diatomique, Iode Moléculaire, Iode Mono-atomique, Iode de Povidone, Iode de Sodium, Iodide, Iodized Salt, Iodure, Iodure de Potassium, Iodure de Potassium en Solution Saturée, Iodure de Sodium, KI, Lugol’s Solution, Molecular Iodine, Monoatomic Iodine, Numéro atomique 53, Periodate de Sodium, Potassium Iodide, Povidone Iodine, Saturated Solution Potassium Iodide, Sel Iodé, Sodium Iodide, Sodium Iodine, Sodium Periodate, Solution de Lugol, SSKI, Yodo.
